عنوان دوره: بیست و دومین کنگره گیاهپزشکی ایران

نیما خالدی؛ پریسا طاهری؛ ماهرخ فلاحتی رستگار

بلایت فوزاریومی سنبله گندم (Fusarium Head Blight, FHB) یکی از مهمترین و مخربترین بیماری غلات دانه ریز در سراسر جهان است که توسط گونه‌های مختلفی از Fusariumبه ویژه گونه های F. graminearum و F. culmorum ایجاد می شود. این بیماری نه تنها سبب کاهش محصول می شود، بلکه موجب آلودگی محصول به انواع مایکوتوکسین‌ها می‌گردد. شناخته شده ترین مایکوتوکسین‌های این قارچ ها از گروه تریکوتسین ها هستند و شامل داکسی نیوالنول (DON) و نیوالنول (NIV) می باشند که تهدیدی جدی برای سلامت انسان، حیوانات، طیور و امنیت غذایی به شمار می روند. معمولاً ردیابی و شناسایی انواع مایکوتوکسین‌های تولید شده مشکل، زمان بر و هزینه بردار بوده و نیازمند استفاده از روش‌های پیچیده سرولوژیکی و کروماتوگرافی می‌باشد. استفاده از روش‌های مولکولی مبتنی بر DNA می‌تواند اطلاعات مفیدی را در مورد ردیابی ژن های تولید کننده مایکوتوکسین مشخص کند. در این تحقیق به منظور بررسی توانایی تولید یا عدم تولید مایکوتوکسین توسط 38 جدایه‌ از گونه های F. graminearum ، F. proliferatum ، F. subglutinans و F. culmorum جمع آوری شده از مزارع مختلف گندم در استان‌ گلستان، ایران، از آغازگر‌های اختصاصی ژن Tri5 (Trichothecene 5 gene) استفاده شد. سپس جهت ردیابی ژن های تریکوتسین جدایه‌های توکسین زا از آغازگرهای متفاوتی که برای ژن های دخیل در بیوسنتز تریکوتسین شامل Tri3، Tri5-Tri6 intergenic ، Tri7، Tri12 و Tri13 طراحی شده اند، استفاده گردید. همچنین، میزان تولید NIV، DON و مشتقات استیله شده DON از جمله 3-AcDON و 15-AcDON در محیط کشت برنج با روش GC-MS مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج حاصل از استفاده از آغازگرهای اختصاصی ژن Tri5 و تجزیه و تحلیل مایکوتوسین ها نشان داد که 9/78 در صد جدایه‌ها توکسین زا هستند. نتایج ما نشان داد که 5/60%، 21%، 1/42%، 4/18% از جدایه ها به ترتیب دارای ژن های متعلق به NIV، DON، 3-ADON و 15-ADON بودند. همچنین، سطح تولید تریکوتسین ها در محدوده 1230-437 μg.kg-1 برای NIV، محدوده 1248-269 μg.kg-1 برای DON، محدوده 1183-178 μg.kg-1 برای 3-AcDON و محدوده 1155-253 μg.kg-1 برای 15-AcDONمی باشد. این تحقیق اولین گزارش مربوط به حضور ژن های NIV ، 3-AcDON و 15-AcDON و تولید همزمان آنها توسط برخی از جدایه‌های F. graminearum و F. proliferatum می باشد. همچنین، سطح تولید تریکوتسین ها در محدوده 1230-437 μg.kg-1 برای NIV، محدوده 1248-269 μg.kg-1 برای DON، محدوده 1183-178 μg.kg-1 برای 3-AcDON و محدوده 1155-253 μg.kg-1 برای 15-AcDONمی باشد. این تحقیق اولین گزارش مربوط به حضور ژن های NIV ، 3-AcDON و 15-AcDON و تولید همزمان آنها توسط برخی از جدایه‌های F. graminearum و F. proliferatum می باشد.

بلایت فوزاریومی سنبله گندم – Fusarium graminearum؛ F. culmorum؛ تعیین تیپ شیمیایی تریکوتسین ها