عنوان دوره: بیست و دومین کنگره گیاهپزشکی ایران

حسین لطفعلی زاده؛ لیلا قدیرزاده

زنبورهای خانواده Eupelmidae از راسته بال‌غشائیان، زیرراسته Apocrita، بالاخانواده‌ی Chalcidoidea می‌باشد. این خانواده شامل 931 گونه در 51 جنس در دنیاست. این زنبورها حشرات کوچکی هستند که پارازیتویید مراحل مختلف زیستی حشرات گوناگون در راسته‌های مختلف هستند. تعداد اندکی نیز پارازیتویید تخم عنکبوت‌ها می‌باشند. به این ترتیب، آنها می‌توانند به طور موفقیت‌آمیزی در برنامه‌های کنترل بیولوژیک برای مبارزه با آفات کشاورزی یا جنگلی مورد استفاده قرار ‌گیرند. زنبورهای این خانواده با مشخصات مورفولوژیک زیر از سایر زنبورها قابل تفکیک هستند: بدن دارای جلای فلزی، شاخک در اغلب گونه‌ها حاوی یک Anellus کشیده و فونیکول هفت‌بندی، ناحیه‌ی پهلویی سینه دوم به خوبی رشد کرده و متورم و فاقد شیاری جهت قرارگیری ران پای میانی، پیش ران پای دوم نزدیک به پیش ران پای سوم، ، در پشت سینه ناحیه میان قفسه سینه دارای شیار Notauli مشخص، خار انتهای ساق پای دوم اغلب رشد کرده و بزرگ، پنجه پای میانی قطور و در سطح زیرین بند اول دارای یک یا دو ردیف خار کوتاه و قطور. پیش از این تحقیق، نه گونه از این خانواده در سایت Chalcidoidea Database طی گزارشات متعدد به صورت پراکنده از نقاط مختلف کشور گزارش شده بود. به منظور شناسایی زنبورهای پارازیتویید خانواده‌ی Eupelmidae نمونه‌برداری و جمع‌آوری آنها در سال‌های 1393 تا 1394 در فصل بهار و تابستان از شمال‌غرب کشور انجام پذیرفت. برای نمونه‌برداری و بررسی زنبورهای این خانواده از ابزارهای جمع‌آوری شامل تله مالیز، تور حشره‌گیری و تشتک رنگی استفاده شد. همچنین نمونه‎های جمع آوری شده از سال 1386 تا 1392 نیز مورد بررسی قرار گرفت. شناسایی نمونه‌ها توسط نگارنده اول انجام گرفت. براساس نتایج تحقیق حاضر، تعداد نه گونه متعلق به جنس Eupelmus، تعداد سه گونه متعلق به جنس‌ Anastatus، یک گونه متعلق به جنسEusandalum و یک گونه متعلق به جنس Brasema از این خانواده جمع‌آوری و شناسایی شد که همگی متعلق به زیرخانواده‌ی Eupelminae هستند. با لحاظ کردن همه گزارشات منتشر شده، بدین ترتیب این خانواده در ایران شامل 30 گونه در دو زیرخانواده Calosotinae و Eupelminae، شش جنس Anastatus Motschulsky (چهار گونه)، Brasema Cameron (یک گونه)، Calosota Curtis (یک گونه)، Calymmochilus Masi (یک گونه)، Eupelmus Dalman ( 22 گونه) و Eusandalum Ratzeburg (یک گونه) است. از این میان جنس Calymmochilus و گونه‌های Calymmochilus dispar Bouček & Andriescu (در تاریخ vii.2002 از منطقه یام آذربایجان‌شرقی)، Eupelmus pini Taylor (در تاریخ 19.vii.2009 از منطقه خسروشاه آذربایجان‌شرقی)، Eupelmus splendens Giraud (در تاریخ 26.i.2012 از منطقه چالابه کرمانشاه) و Eupelmus vindex Erdös (در تاریخ 27.viii.2009 از منطقه خسروشاه آذربایجان‌شرقی) نیز برای نخستین بار از ایران گزارش می شوند. گونه‌‌های Brasema stenus Bouček ،Eupelmus urozonus Dalman و Eupelmus microzonus Förster به ترتیب از بیشترین فراوانی در منطقه مورد مطالعه برخوردار بودند.

Calosotinae؛ Eupelminae؛ فون؛ پارازیتویید؛ گزارش جدید؛ ایران