عنوان دوره: بیست و دومین کنگره گیاهپزشکی ایران

ناهید واعظ؛ لاله پرویز؛ مونا شفیعی

هیات علمی دانشگاه شهید مدنی آذربایجان

بید سیب زمینی، Phthorimaea operculella (Zeller) (Lepidoptera: Gelechiidae) یکی از آفات مهم سیب زمینی، Solanum tuberosum L.، در بیشتر نقاط دنیا از جمله ایران محسوب می شود. در مطالعه ی حاضر، پارامترهای رشد جمعیت بید سیب زمینی روی غده های سه رقم سیب زمینی به نام های مارفونا، آریندا و جلی در دو دمای 2±27 (دمای پرورش آزمایشگاهی) و 2±35 درجه ی سانتی گراد (دمای بهینه ی رشد آفت) در آزمایشگاه تحت شرایط رطوبی 5 ± 65 درصد و دوره ی نوری 8 : 16 (تاریکی : روشنایی) مورد بررسی قرار گرفت. داده های آزمایش در قالب طرح کاملا تصادفی با آزمون تجزیه ی واریانس فاکتوریل توسط SPSS تجزیه شده و میانگین ها با روش توکی مورد مقایسه قرار گرفتند. نتایج آماری نشان داد که هم دما و هم رقم اثر معنی داری روی برخی پارامترهای جمعیتی بید سیب زمینی دارند. کم ترین تعداد تخم گذاشته شده به ازای یک ماده (0/3 ± 21/73 تخم) روی رقم جلی در دمای Cº 27 و بیش ترین مقدار آن (8/2 ± 14/76 تخم) روی رقم آریندا در دمای Cº 35 دیده شد. کم ترین نرخ ذاتی افزایش جمعیت (003/0 ± 122/0 =rm ماده/ ماده/ روز)، کم ترین نرخ خالص تولید مثل (13/5 ± 15/32 =R0 ماده/ ماده/ روز)، کم ترین نرخ متناهی افزایش جمعیت (004/0 ± 13/1 =λ ماده/ ماده/ روز) و بیش ترین مدت زمان یک نسل (43/0 ± 44/28 =T روز) روی رقم جلی در دمای Cº 27 دیده شد. مقدار rm، R0 و T در دمای Cº 27 روی رقم مارفونا به ترتیب، 002/0 ± 126/0 ماده/ ماده/ روز، 76/2 ± 01/34 ماده/ ماده/ روز و 13/0 ± 98/27 روز و روی رقم آریندا به ترتیب، 002/0 ± 131/0 ماده/ ماده/ روز، 45/3 ± 16/40 ماده/ ماده/ روز و 15/0 ± 19/28 روز تعیین شد. هم‌چنین مقدار این پارامترها در دمای Cº 35 روی رقم مارفونا به ترتیب، 003/0 ± 127/0 ماده/ ماده/ روز، 83/2 ± 40/33 ماده/ ماده/ روز و 74/0 ± 63/27 روز و روی رقم آریندا به ترتیب، 002/0 ± 135/0 ماده/ ماده/ روز، 60/2 ± 18/45 ماده/ ماده/ روز و 59/0 ± 23/28روز به دست آمد. مقدار rm، R0 و T روی رقم جلی در دمای Cº 35 به ترتیب، 003/0 ± 125/0 ماده/ ماده/ روز، 76/2 ± 58/32 ماده/ ماده/ روز و 91/3 ± 87/27 روز تعیین شد. نتایج تحقیق حاضر نشان داد که رقم جلی به دلیل پایین بودن نرخ ذاتی افزایش جمعیت، نرخ خالص تولید مثل و نرخ متناهی افزایش جمعیت آفت در آن نسبت به بقیه رقم ها در دماهای مورد آزمایش برای نشو و نمای بید سیب زمینی نامطلوب بوده و می توان در برنامه های مدیریت تلفیقی بید سیب زمینی از آن استفاده کرد.

سیب زمینی؛ پارامترهای رشد جمعیت؛ رقم مقاوم