عنوان دوره: بیست و یکمین کنگره گیاه پزشکی ایران

سمیرا ربیعی

آفتابگردان (Helianthus annuus L.) یکی از گیاهان دانه‌روغنی مهم در ایران و بسیاری از کشور‌‌ها می‌باشد. ویروس‌ها از جمله بیمار‌گر‌هایی هستند که باعث ایجاد خسارت و کاهش کمیت و کیفیت این محصول می‌شوند. به‌منظور بررسی میزان آلودگی ویروس موزاییک زرد لوبیا (Bean yellow mosaic virus; BYMV) در نقاط عمده‌ی کشت آفتابگردان استان اصفهان در طی سال‌های 89 تا 91، تعداد 265 نمونه‌‌ی برگی با علایم ویروسی و بدون علایم ویروسی جمع‌آوری شد. نمونه‌های فوق با استفاده از روش داس الیزا و آنتی‌سرم اختصاصی BYMV مورد بررسی قرار گرفتند. در بین نمونه‌های جمع‌آوری شده 5/4 درصد به BYMV آلوده بودند. به منظور بررسی ویژگی‌های ویروس BYMV، یک جدایه ی انتخابی از BYMVدر شرایط آزمایشگاهی به صورت مکانیکی روی گیاهان مربوط به 25 گونه ازهفت خانواده‌ی گیاهی مایه‌زنی شد. جدایه‌ی BYMVمورد بررسی روی گیاهان باقلا، سلمه‌تره و آفتابگردان علایم سیستمیک موزاییک و رگبرگ روشنی ایجاد کرد. در ارزیابی واکنش ده رقم آفتابگردان، جدایه‌ی BYMV، در ارقام پروگرس و آلیسون نتوانست سیستمیک شود و بر روی بقیه‌ی ارقام علایم موزاییک ایجاد شد. شته-ی Aphis gossypii با کارایی 3/83% در این پژوهش قادر به انتقال جدایه‌ی BYMV از گیاهان آلوده به سالم بود. در آزمون RT-PCR و با استفاده از آغازگر عمومی تیره Potyviridae، یک قطعه‌ی 1700 جفت بازی مربوط به ناحیه‌یCP، NIb و 3UTRتکثیر و توالی‌یابی شد. توالی نوکلئوتیدی جدایه‌ی مذکور با جدایه‌های موجود در بانک ژن مقایسه شد. نتایج نشان داد جدایه‌ی BYMVبیشترین تشابه را با جدایه‌ی AUSاز کشور استرالیا دارد. این اولین گزارش از حضور ویروس BYMVدر مزارع آفتابگردان ایران و جهان است.

کلمات کلیدی: آفتابگردان؛ ویروس موزاییک زرد لوبیا؛ داس الیزا و آر تی پی سی آر