عنوان دوره: بیست و یکمین کنگره گیاه پزشکی ایران

زهرا امجدی؛ حبیب الله حمزه زرقانی؛ یونس قاسمی؛ ضیاالدین بنی ها شمی؛ نیما منتظری نجف آبادی

زنگ برگی یا قهوه‌ای (.Puccinia triticina Erikss) در ایران از نظر اهمیت اقتصادی بعد از زنگ زرد در درجه دوم قرار دارد. به‌نژادی ارقام مقاوم به بیماری عملی-ترین راه مدیریت بیماری است. شناسایی متابولیت‌های مرتبط با مقاومت به عنوان بیومارکر برای غربال‌گری یا تشخیص سطوح مقاومت ارقام گندم به زنگ قهوه‌ای گندم ابزاری مفید جهت افزایش سرعت، دقت و کاهش هزینه غربالگری مقاومت است. در مطالعه حاضر، استخراج پروفیل متابولیتی بخش قطبی لاین‌های تقریباً آیزوژنیک گندم حساس(Thatcher Lr22b) و مقاوم (Thatcher Lr25) به زنگ قهوه‌ای گندم در مرحله دو برگچه‌ای 24 ساعت پس از مایه‌زنی با بیمارگر، پودر تالک و آب مقطر استریل شده در سه تکرار در مخلوط متانول-آب انجام شد. جداسازی و شناسایی متابولیت‌ها با کروماتوگرافی گازی-طیف‌سنج جرمی کوادروپل انجام شد. هر کروماتوگرام شامل صدها پیک بود که در کل 52 متابولیت مشترک به طور تجربی با استفاده از نرم افزار AMDIS و کاوش طیف هر پیک در کتابخانه NIST شناسایی شد. تمام متابولیت‌های شناسایی شده تغییرات کمّی بین تیمارها داشتند و هیچ گونه تغییرات کیفی مشاهده نشد. تجزیه واریانس با سطح معنی‌دارP ≤ 0.2 نشان داد که فراوانی 27 متابولیت‌بین فاکتورهای آزمایشی شامل ایزولاین‌ها، مایه‌زنی شده‌ها و برهمکنش ایزولاین‌ها و مایه‌زنی شده‌ها اختلاف معنی‌داری داشتند. این متابولیت‌ها برای گروه‌بندی مشاهدات از نظر تشابهات و تفاوت‌های متابولیکی در فضای متابولوم بررسی شده تحت تجزیه ممیزی کانونی و تجزیه خوشه‌ای سلسله مراتب قرار گرفتند. این متابولیت‌ها از شش گروه مختلف شامل اسیدهای آمینه، اسیدهای آلی، اسیدهای چرب، قندها، ساپونین و آمین بودند. تیروزین، پرولین، سرین، ترئونین، لوسین، میواینوزیتول، گلوکز، گالاکتوز، فروکتوز، هگزا دکانوئیک اسید، اسید سوکسینیک و اسید مالئیک و آلفا دی گلوکوپیرانوزیدورونیک اسید از جمله مهم‌ترین آن‌ها بودند.

واژه‌های کلیدی: زنگ برگی گندم؛ بیومارکر؛ غربالگری مقاومت؛ کروماتوگرافی گازی- طیف سنجی جرمی؛ تعیین پروفیل متابولیک