عنوان دوره: بیست و یکمین کنگره گیاه پزشکی ایران

مهدیه موسوی؛ اروج ولیزادگان؛ لیلا محمودی؛ سمانه اکبری

در جستجو برای دستیابی به روشی کاربردی و با استفاده از مواد طبیعی برای کنترل آفات، سمیت تنفسی اسانس گیاه مرزه Satureja hortensis L.، روی حشرات کامل شته مومی کلم Brevicoryne brassicae L. (Hemiptera: Aphididae) مورد بررسی قرار گرفت. اسانس این گیاه با استفاده از دستگاه کلونجر به روش تقطیر با آب استخراج شد. آزمایشات زیست سنجی در شرایط دمایی 2±27 درجه سلسیوس، رطوبت نسبی 5±65 درصد با دوره‌ی نوری 16 ساعت روشنایی و 8 ساعت تاریکی انجام شد. این تحقیق در قالب طرح کاملاً تصادفی با 6 تیمار (5 تیمار اصلی به همراه شاهد) در غلظت‌ها و زمان‌های مختلف برای بررسی میزان LC50 و LT50 انجام شد. غلظت‌های به‌کار رفته شامل 67/19، 56/28، 28/41، 67/59 و 23/86 میکرو لیتر بر لیتر هوا می‌باشند. هر تیمار در 3 تکرار برای غلظت‌ها و زمان‌های(3، 6، 12، 18 و 24 ساعت) مختلف مورد بررسی قرار گرفت. هر تکرار شامل 20 حشره‌ی بالغ بود. نتایج حاکی از آن است که اسانس گیاه مرزه کشندگی معنی‌داری هم به لحاظ غلظت و هم به لحاظ زمان در طی 24 ساعت اسانس‌دهی روی حشرات بالغ آفت از خود نشان داد. مقدار LC50 اسانس مزبور روی شته مومی کلم معادل 66/43 میکرو-لیتر بر لیتر هوا بود و نیز مقدار LT50 اسانس روی آفت مذکور با غلظت 66/43 میکرو لیتر بر لیتر هوا برابر با 36/13 ساعت به‌دست آمد. کمترین تلفات در 3 ساعت برابر با 67/1 درصد و بیشترین تلفات در 24 ساعت برابر با 67/86 درصد بود. نتایج نشان داد که با افزایش غلظت و مدت زمان اسانس‌دهی، میزان مرگ و میر نیز افزایش پیدا کرده است. با توجه به خاصیت حشره‌کشی اسانس گیاه مرزه روی شته مومی کلم، کاربرد این اسانس به عنوان یک حشره‌کش کم خطر و یا به عنوان پیش‌ماده برای ساخت حشره‌کش‌های جدید جهت کنترل آفات توصیه می‌شود.

شته مومی کلم Brevicoryne brassicae L؛ مرزه Satureja hortensis L؛ اسانس‌های گیاهی؛ سمیت تنفسی