عنوان دوره: بیست و یکمین کنگره گیاه پزشکی ایران

محمدرضا نعمت اللهی؛ یعقوب فتحی پور؛ علی اصغر طالبی؛ جواد کریم زاده اصفهانی

این مطالعه در 8 مزرعه سم‌پاشی نشده کلزا (Brassica napus) طی دو سال زراعی 1390-92به منظور بررسی کمّی تاثیر پارازیتوئید و هیپرپارازیتوئیدها بر برخی جنبه‏های دینامیسم جمعیت Brevicoryne brassicae اجرا شد. فقط یک پارازیتوئید Diaeretiella rapae (متوسط80%) و دو گونه هیپرپارازیتوئید از جنس Pachyneuron (متوسط 5/6%) از مومیایی‌های شته به‏دست آمد. این اولین گزارش از P. groenlandicum به عنوان هیپرپارازیتوئید B. brassicae در سطح دنیا می‌باشد. متوسط ضریب همبستگی معنی‏دار پیرسون بر مبنای تاخیر زمانی بین تراکم شته با درصد پارازیتیسم و بین تراکم مومیایی با درصد هیپرپارازیتیسم به ترتیب 53/0- و 71/0- بود که نشان داد 2-3 هفته زمان لازم است تا تاثیر D. rapae وPachyneuron spp. روی جمعیت میزبان‌هایشان بروز کند. نسبت پارازیتوئید به شته در ابتدای بهار، مصادف با افزایش سریع جمعیت شته، پایین بود (متوسط 11/0). فقط همبستگی‏های بین تراکم Pachyneuron spp. با نرخ متناهی افزایش جمعیتD. rapae معنی‏دار شد (متوسط ضریب همبستگی کندال: 42/0)، بنابراین مشخص گردید که نرخ متناهی افزایش جمعیت B. brassicae تحت تاثیر تراکم D. rapae قرار نگرفته است، درحالی‌که تراکم Pachyneuron spp. روی نرخ متناهی افزایش جمعیتD. rapae تاثیر منفی داشته است. طبق رگرسیون تیلورD. rapae وPachyneuron spp. همانند B. brassicae بین گیاهان کلزا از توزیع تجمعی برخوردار بودند (متوسط ضریب b رگرسیون تیلور برای حشرات بالا به ترتیب: 09/3، 11/3 و 24/3). به‏علاوه، طبق شاخص ω هم‏پوشانی فضایی زیادی بینD. rapae و B. brassicae و بینPachyneuron spp. و D. rapae وجود داشت (دامنه شاخص ω: از 01/0 تا 1 یعنی هم‏پوشانی جزئی تا کامل). در مجموع این تحقیق روشن کرد که این پارازیتوئید تطابق فضایی خوبی با شته میزبان دارد، اما به خاطر برخی نقاط ضعف (مانند عدم هم‏زمانی پارازیتوئید با میزبان، پایین بودن نسبت پارازیتوئید به شته و عدم توانایی برای کاهش نرخ متناهی رشد میزبان) قادر نیست تاثیر قابل ملاحظه‏ای روی جمعیت شته میزبان اعمال کند.

شتهBrevicoryne brassicae؛ پارازیتیسم؛ هیپرپارازیتیسم؛ دینامیسم جمعیت