عنوان دوره: بیست و یکمین کنگره گیاه پزشکی ایران

مجید امانی؛ مسعود لطیفیان

بیماری پوسیدگی گل آذین خرما (Khamedj disease) یکی از مهم ترین بیماری های نخل خرما می‏باشد که براثر قارچ Mauginiella scaettae Cav. ایجاد می شود. هدف از انجام این پژوهش ایجاد سیستم تصمیم گیری در مدیریت بیماری با استفاده از مدلهای آب و هوایی و ژئواستاتیستیکی برای پیش آگاهی و ردیابی بیماری در استان خوزستان بود. داده های شبکه مراقبت در طی سالهای 91-1387 به مدت 5 سال در شهرستانهای آبادان، خرمشهر، شادگان، اهواز، ماهشهر و بهبهان مورد استفاده قرار گرفت. برای برآورد خسارت بیماری، درصد پوسیدگی گل آذین تعیین گردید. از هر منطقه یک نخلستان به صورت تصادفی انتخاب و در اوایل فصل بهار بیماری مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج نشان داد که خسارت در هر سال از اوایل اسفند آغاز گشته و با توجه به شرایط اقلیمی تا نیمه اردیبهشت بر شدت آن افزوده می‏گردد. مدل رگرسیون برازش شده برای پیش آگاهی در کلیه مناطق در سطح 1 و 5 درصد معنی دار بود. واریوگرافی پراکنش بیماری در مناطق مورد مطالعه بر اساس مدلهای کروی، نمایی، خطی، خطی تا نقطه سیل و گوسی برازش گردید. میزان اثر قطعه در این مدل به ترتیب در مناطق آبادان و خرمشهر، شادگان، ماهشهر، اهواز و بهبهان معادل 1/2، 1/1، 09/0، 6/2 و 27/0 بود که نشان دهنده کم بودن خطای برآورد شدت آسیب بیماری در فواصل کمتر از فاصله نمونه‏برداری بود. دامنه واریوگرام نیز به ترتیب معادل 9/4، 3/8، 1/9، 1/5 و 2/4 کیلومتر بود که در فواصل بیشتر از این حد کمترین همبستگی بین داده باقی می‏ماند. آستانه مدل به ترتیب معادل 41/0، 46/0، 46/0، 29/0 و 58/0 بود که نشان دهنده نسبتی از ناحیه مورد مطالعه می‏باشد که با خطای معادل نوگت یا کمتر از آن بیماری خامج در آن قابلیت ردیابی دارد. نتایج این پژوهش گامهای اساسی در ایجاد سیستم تصمیم گیری در شبکه مراقبت نخیلات بوده است.

خرما؛ بیماری پوسیدگی گل آذین؛ خامج؛ پیش آگاهی؛ ردیابی