عنوان دوره: بیست و دومین کنگره گیاهپزشکی ایران

صلاح الدین کمانگر؛ عبداله شریعتی

مگس گلرنگ Acanthiophilus helianthi Rossi به عنوان یکی از آفات اصلی گلرنگ، کاهش قابل ملاحظه‌ای در میزان تولید و روغن استحصالی ایجاد می‌کند. از آنجایی که استفاده از ارقام مقاوم یکی از روش‌های مناسب کنترل این آفت می‌باشد، برای بررسی مقاومت 10 رقم و ژنوتیپ مختلف گلرنگ، به مگس گلرنگ در کشت پاییزه، آزمایشی در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با 3 تکرار در ایستگاه تحقیقات کشاورزی گریزه در طی دو فصل زراعی انجام شد. در این آزمایش شاخص‌های شدت و میزان آلودگی، خسارت و عملکرد و وزن هزار دانه و درصد روغن در کرت‌های مختلف محاسبه و مورد مقایسه قرار ‌گرفتند. به منظور بررسی تاثیر آفت روی عملکرد، وزن هزار دانه و درصد روغن محصول، یک قطعه مشابه قطعه اصلی کشت و دو نوبت علیه مگس گلرنگ سمپاشی شد. نتایج نشان داد که این آفت بطور معنی‌داری(در سطح1%) موجب کاهش وزن هزار دانه، درصد روغن و عملکرد محصول می‌گردد. میزان کاهش عملکرد در ارقام مختلف بین 40 تا 60 درصد، کاهش درصد روغن 20 درصد و کاهش وزن هزار دانه در اثر خسارت آفت 22 درصد بود. نتایج تجزیه واریانس داده های به دست آمده در مورد درصد غوزه‌های آلوده، تعداد لارو و شفیره، درصد و تعداد بذور صدمه دیده، وزن هزار دانه، درصد روغن دانه و عملکرد محصول بیانگر وجود اختلاف آماری معنی‌دار در سطح 1 درصد بین تیمارهای آزمایشی بود. بر اساس مقایسه میانگین داده‌ها، ارقام "محلی اصفهان" (94/0±33/81) و " "Lesaf (72/7±33/79) بیشترین و رقم ""Syrian (98/9±67/54) کمترین درصد غوزه‌های ‌آلوده را دارا بودند. بر همین اساس ارقام "محلی اصفهان" (94/2±34) بیشترین و "محلی مرند" (40/3±67/9) کمترین تعداد لارو و شفیره در غوزه را داشتند. از نظردرصد بذور صدمه دیده رقم "Lesaf" (37/4±32/22) از سایر ارقام حساس‌تر بود و به لحاظ تعداد بذور صدمه دیده، "محلی اصفهان" (48/37±33/305) بیشترین و رقم "Syrian" (01/31±137) و ژنوتیپ "محلی مرند" (37/10±70/135) کمترین تعداد بذور صدمه دیده را داشتند. بر اساس نتایج به دست آمده، ارقام و ژنوتیپ‌های مورد یررسی در دو گروه اصلی قرار گرفتند. گروه اول آنهایی که بیشترین درصد غوزه‌های ‌آلوده، بیشترین تعداد لارو و شفیره در غوزه و بالاترین درصد و تعداد بذور صدمه دیده را دارا بودند و می‌توان آن‌ها را حساس به مگس گلرنگ در نظر گرفت عبارتند از: "محلی اصفهان"، ""Lesaf،""S-541، ""Dinser و "آلمانه درشت" که در این بین، ارقام "محلی اصفهان" و ""Lesaf از بقیه حساس‌تر بودند. گروه دوم که کمترین درصد غوزه‌های ‌آلوده، کمترین تعداد لارو و شفیره در غوزه و پایین‌ترین درصد و تعداد بذور صدمه دیده را دارا بودند و می‌توان آن‌ها را به طور نسبی مقاوم به مگس گلرنگ برشمرد شامل: ""Syrian، "محلی مرند"، "سینا"، "411" و "IL111" بودند و در بین آن‌ها رقم "Syrian" و ژنوبیپ‌ "محلی مرند"، مقاوم‌تر بودند.

مگس گلرنگ؛ Acanthiophilus helianti؛ مقاومت؛ ژنوتیپ؛ کشت پاییزه؛ کردستان