عنوان دوره: بیست و دومین کنگره گیاهپزشکی ایران

¹سولماز عظیمی؛ ²شیما رحمانی؛ ³ناهید واعظ

¹عضو هیات علمی دانشگاه شهید مدنی آذربایجان

²استادیار گروه حشره شناسی

³هیات علمی دانشگاه شهید مدنی آذربایجان

کرم غوزهHelicoverpa armigera (Hϋbner) (Lepidoptera: Noctuidae) آفتی همه جازی و پلی فاژ است که به بسیاری ازگونه‌های گیاهی از جمله پنبه خسارت می‌زند. استفاده از پنبه تراریخته، از جمله راه‌های جایگزین کنترل این آفت به جای استفاده از آفت‌کش‌های شیمیایی است. ژن‌های cry که پروتئین‌های کریستالی را بیان می‌کنند به دلیل فعالیت حشره‌کشی که علیه لاروهای بالپولک-داران آفت دارند، شناخته شده‌اند. آن‌ها به طور مستقیم به صورت آفت‌کش زیستی یا به طور غیر مستقیم از طریق بیان ژن در گیاهان به کار گرفته می‌شوند. در بررسی حاضر، اثر پنبه Bt (تراریخته) رقم کوکر بر زیست شناسی و فعالیت آنزیم پروتئاز کل و سرین پروتئاز (تریپسین و کیموتریپسین) گوارشی کرم غوزه در آزمایشگاه مورد بررسی قرار گرفته است. لاروها از ابتدای تفریخ روی برگ گیاه پنبه Bt (ترایخته) و پنبه غیر تراریخته به عنوان شاهد تغذیه شدند. پس از 48 ساعت، معده میانی لاروهای سن چهار تشریح شده و به عنوان منبع آنزیمی مورد استفاده قرار گرفت. از آزوکازئین دو درصد به عنوان سوبسترای عمومی و از BApNA (Benzoyl-l-arginine-p-nitroanilide) و SAAPFpNA (Succinyl-l-Ala-l-Ala- l-Pro-Phe-p-nitroanilide) به عنوان سوبستراهای اختصاصی برای تشخیص به ترتیب، تریپسین و کیموتریپسین استفاده شد. نتایج نشان داد مرگ و میر لارو سن دو در تیمار پنبه تراریخته 11 برابر بیشتر از شاهد است. هم-چنین لاروهای سنین مختلف، در پنبه تراریخته، به طور معنی داری وزن کمتر و طول دوره زندگی بیشتری نسبت به شاهد داشتند )001/0(P<. بعلاوه، فعالیت آنزیم پروتئاز کل گوارشی از سن دو به بعد و فعالیت آنزیم های تریپسین و کیموتریپسین سنین پنج و شش لاروی در پنبه تراریخته نسبت به شاهد کاهش معنی داری را نشان داد. mildly-denaturing gelatin/SDS-PAGE وجود چهار ایزوفرم پروتئازی را در لاروهای سنین مختلف تایید کرد. این ایزوفرم‌ها در تیمار پنبه تراریخته هم نتایج آنزیم سنجی لاروهای تغذیه شده با پنبه تراریخته را تایید کرد. با توجه به این‌که اثبات شده است که توکسین Cry 1Ab در گونه‌های مختلف آفات بالپولکدار از جمله کرم غوزه پنبه و کرم ساقه‌خوار ذرت، اثر بازدارندگی تغذیه‌ای دارند در نتیجه کاهش وزن لاروی و افزایش طول دوره لاروی دور از انتظار نیست. طول دوره لاروهایی که زنده مانده و از گیاه تراریخته تغذیه اندک داشتند، افزایش و وزن لاروها در مقایسه با شاهد کاهش یافت. بنابراین، گیاه پنبه حاوی ژن کریستال‌های Bt با به جای گذاشتن تاثیرات منفی معنی داری در طول زندگی آفت، می‌تواند در مدیریت کرم غوزه پنبه مورد توجه واقع شود. استفاده از گیاهان تراریخته به دلیل آن که توانایی بیان پروتئین های سمی علیه آفت هدف را دارند می تواند جایگزین مناسبی برای کاربرد آفت کش های پایدار شیمیایی باشد.

کرم غوزه؛ پنبه تراریخته؛ Bacillus thuringiensis