عنوان دوره: بیست و دومین کنگره گیاهپزشکی ایران

بهرام الله توکلی؛ مریم عجم حسنی

شبپره آرد Anagasta kuehniella (Lep.:yralidae) از آفات مهم فرآورده‌های انباری در کشورهای مختلف است. لارو‌های آن با تنیدن تار خسارت زیادی به محصولات انباری و خشکبار وارد می‌کنند. شاخص‌های تغذیه‌ای از فاکتورهای مهم بررسی تاثیر سموم بر آفات است لذا در این تحقیق مقدار نرخ رشد نسبی (RGR)، نرخ مصرف نسبی (RCR)، شاخص بازدهی تبدیل غذای بلعیده شده (ECI) و شاخص بازدارندگی تغذیه (FDI) مورد آزمایش قرار گرفت. در این بررسی آرد به شکل دیسک‌های دایره‌ای درآمده و سپس به پتری دیش منتقل شد. دیسک‌های تهیه شده به مدت 12 ساعت داخل هود نگهداری و خشک شدند؛ سپس به مدت 24 ساعت در دمای 27 درجه و رطوبت نسبی 70 درصد نگهداری و وزن هر دیسک پس از خشک شدن محاسبه شد. دیسکهای آردی توسط غلظت‌های کشنده و زیرکشنده فرمولاسیون هر یک از ترکیبات تیمار شد. 10 عدد لارو سن سوم که به مدت 24 ساعت گرسنه نگه‌داری شده بودند به عنوان یک تکرار به پتری‌های حاوی دیسک‌های آرد‌ی منتقل شد. پس از 3 روز لاروها و دیسک‌های آردی دوباره توزین شدند. غلظت های کشنده و زیر کشنده ترکیبات به کار رفته در آزمایش بر اساس آزمایشات زیست سنجی تعیین شد. غلظتهای 100 و ppm 200 به‌ترتیب 50% و 65% کشندگی داشتند. همچنین غلظت‌های زیرکشنده به‌ترتیب 40، 30، 20، 20 و 7 ppm برای هر یک از ترکیبات بـود که 25% کشندگی داشتند. در غلظت ppm 100 بیشترین مقادیرRGR ،RCR ،ECI به‌ترتیب با میانگین 001/0±102/0، 001/0±116/0، 41/1±88 و کمترین مقدار FDI با میانگین 64/1±88/42 مربوط به پالیزین بدست آمد. کمترین مقدار RGR وRCR به میزان 001/0±027/0 و 001/0±037/0 مربوط به دلتامترین بود. به‌علاوه کمترین مقدار ECI با میانگین 42/3±98/44 متعلق به سم دیمیلین حاصل شد. نتایج نشان داد که در غلظت ppm 200 بیشترین مقدار RGR و RCR به‌ترتیب با میانگین 003/0±076/0، 002/0±088/0 مربوط به سم پالیزین بود و کمترین این مقادیر با میانگین 002/0±018/0، 001/0±015/0 مربوط به سم دلتامترین بدست آمد. کمترین و بیشترین مقدارECI مربوط به سموم پالیزین و دلتامترین به‌ترتیب با میانگین 69/5±24/87، 18/10±64/117 بود. کمترین و بیشترین مقدار FDI مربوط به سموم پالیزین و دلتامترین به‌ترتیب با میانگین90/0±75/57، 7/0±48/92 بدست آمد. تاثیر غلظت‌های زیر کشنده بر شاخص‌های تغذیه‌ای شبپره آرد نشان داد که پالیزین بیشترین مقدار RGR، RCR و ECI به‌ترتیب 005/0±149/0 و 012/0±166/0 و 1/4±57/89 را‌ دارد و کمترین مقدار FDI با میانگین 751/0±65/24 نیز مربوط به سم پالیزین است. همچنین کمترین مقدار RGR، RCR، ECI به‌ترتیب 002/0±033/0، 005/0±064/0، 02/7±32/54 و بیشترین مقدارFDI با میانگین 999/0±38/70 مربوط به سم دلتامترین بود. با توجه به نتایج بدست آمده به نظر می‌رسد که حشره‌‌کش‌‌های گیاهی مانند پالیزین به عنوان حشره‌کش کم خطر برای پستانداران و محیط زیست و به‌علاوه تاثیر مناسب بر شاخص‌های تغذیه‌ای شبپره بید آرد در برنامه‌های کنترل این آفت می‌توانند مورد استفاده قرار گیرند.

کلید واژه: ترکیبات شیمیایی؛ شاخص های تغذیه‌ای؛ بید آرد